Polak czy Native Speaker - z kim lepiej uczyć się języka angielskiego?
Jednym z częściej dyskutowanych tematów w dziedzinie nauki języków obcych jest to, czy lepiej uczyć się języka z native speakerem czy wykwalifikowanym nauczycielem języka obcego z Polski? W tym wpisie postaramy się przyjrzeć różnym aspektom tej problematyki, ponieważ odpowiedź, tak jak w przypadku wielu złożonych zagadnień, nie jest jednoznaczna.
KIM JEST NATIVE SPEAKER?
Dla przypomnienia, native speaker języka angielskiego to osoba, która urodziła się i wychowała w kraju anglojęzycznym i nauczyła języka angielskiego w sposób “naturalny”, czyli będąc otoczoną tym językiem w okresie dorastania, chodzenia do szkoły i życia w kulturze danego kraju. W związku ze sposobem nabywania umiejętności językowych można generalnie powiedzieć, że native speakerzy mają “naturalne wyczucie języka”, czyli wrodzone zrozumienie jego niuansów, w tym gramatyki, słownictwa, wymowy i intonacji. Są również zaznajomieni z normami kulturowymi, kolokwializmami i idiomami języka, co może pomóc uczniom zrozumieć język we właściwym kontekście.
RÓŻNE PRZYPADKI WŚRÓD NATIVE SPEAKERÓW
Należy pamiętać, że status native speakera języka angielskiego nie przynależy tylko do osób urodzonych i wychowanych w Wielkiej Brytani, Stanach Zjednoczonych czy Australii. Język angielski jest językiem urzędowym w znacznie większej ilości krajów niż wymienione powyżej, dlatego też za native speakera uchodzi praktycznie każda osoba, która wychowała się w takim kraju. Mogą więc być również native speakerzy pochodzący z Nigerii czy Południowej Afryki oraz paru innych krajów skolonizowanych w okresie podbojów przez Wielką Brytanię, bo językiem urzędowym w nich jest język angielski.
Ponadto, występują też przypadki osób, które urodziły się i do pewnego wieku wychowały w kraju anglojęzycznym, a potem wyemigrowały, ale nadal posługują się statusem native speakera. Ze względu na takie sytuacje zawsze warto jest doprecyzować, kim jest właściwie native speaker, z którym mamy mieć zajęcia. W zależności bowiem od kraju pochodzenia czy osobistej sytuacji dana osoba będzie mówić z różnym akcentem i posługiwać się odmiennym zasobem słownictwa, nie wspominając już o różnicach kulturowych kraju pochodzenia.
KIM JEST WYKWALIFIKOWANY NAUCZYCIEL JĘZYKA z POLSKI?
Dla odmiany, wykwalifikowany nauczyciel z Polski zwykle uczy się języka w sposób bardziej świadomy, w szkole lub na różnych kursach, czyli nabywa tej umiejętności w sposób zdecydowanie bardziej ustrukturyzowany. Ponadto zwykle zaznajamia się z wieloma zagadnieniami gramatycznymi i leksykalnymi w trakcie nauki, oraz sam przekracza różne swoje bariery w jej trakcie, co pozwala na głębsze zrozumienie wyzwań, z jakimi mierzą się uczący się języka z Polski. Nauczyciel taki musi też zdobyć kwalifikacje do nauczania języka, czyli albo skończyć Kolegium Nauczycielskie, albo anglistykę, ewentualnie jeden z międzynarodowych certyfikatów uprawniających do nauczania języka angielskiego jako języka obcego (CELTA lub DELTA). Nic oczywiście nie stoi na przeszkodzie, aby umiejętności językowych nabywał też za granicą, i wielu nauczycieli wyjeżdża na krótsze lub dłuższe okresy aby doszkalać nie tylko warsztat metodyczny, ale też szlifować swoje umiejętności językowe.
WYKSZTAŁCENIE NATIVE SPEAKERÓW - realia
Jeśli chodzi o wykształcenie pedagogiczne native speakerów, to sytuacja na polskim rynku jest różna. Są oczywiście wykształceni native speakerzy języka angielskiego jako języka obcego, mający rzetelne przygotowanie pedagogiczne do prowadzenia zajęć z tego języka, ale jest ich zdecydowana mniejszość. Realnie na polskim rynku jest gros nauczycieli, którzy w pewnym momencie swojego życia postanowili zrobić sobie “przerwę” lub zmienić zawód, i przyjechali do naszego kraju aby uczyć angielskiego. Nie ma oczywiście nic złego w tym, żeby mieć zajęcia z takimi lektorami, ale trzeba mieć świadomość tego, co taki native jest w stanie realnie zrobić z uczniami na lekcjach.
DO CZEGO LEPSZY JEST NATIVE?
Biorąc pod uwagę powyższe zasadnicze różnice, przyjrzyjmy się, do jakich aspektów nauki lepszy jest native speaker. Jedną z głównych zalet posiadania native speakera języka angielskiego jako nauczyciela jest jego naturalne użycie języka, co oznacza, że nauczyciel taki ma bardzo dobre wyczucie tego, co “brzmi” dobrze i poprawnie (choć czasem nie potrafi wytłumaczyć, dlaczego tak jest), tak więc będzie bardzo dobrym wyborem, kiedy chcemy nauczyć się właśnie takiej “naturalności” w posługiwaniu się językiem angielskim.
Na pewno nauczyciel natywny poszerzy naszą znajomość naturalnych związków wyrazowych (tzw kolokacji), idiomów czy też slangu, oraz z pewnością ogólny zasób słownictwa. Będzie też bardzo dobrze zorientowany w temacie rejestru i poziomu formalności wypowiedzi - angielski wyewoluował na bazie społeczeństwa silnie klasowego i ogólnie w kulturze charakteryzującej się dystansem społecznym, co znajduje odzwierciedlenie w różnych formach grzecznościowych. Należy zaznaczyć, że oczekiwany poziom formalności jest odmienny w zależności od kraju pochodzenia, i na pewno ma większe znaczenie w kulturze brytyjskiej, zaś nieco mniejsze w amerykańskiej odmianie języka, choć w obu przypadkach kładzie się nacisk na różnice w języku urzędowym czy formalnym, a rejestrze kolokwialnym czy wręcz slangu.
Native speaker z całą pewnością ma o wiele lepsze i głębsze zrozumienie określonych niuansów kulturowych i odwołań języka do nich, tak więc pomoże i w tym aspekcie. Na koniec, native na pewno pomoże nam w osłuchaniu się w określonym rodzaju akcentu, a jeśli nam na tym zależy, w nauce poprawnej wymowy z danym akcentem.
BRAKI NATIVE SPEAKERÓW
Jak już wyżej wspomniałam, native speakerzy różnią się między sobą, jeśli chodzi o poziom wykształcenia językowego czy metodycznego, a często również i znajomością języka konkretnej branży, co jest szczególnie ważne dla naszych słuchaczy. Należy pamiętać, że język specjalistyczny czy branżowy jest językiem hermetycznych, znanym tym, którzy w danej branży pracują lub mają z nią regularny kontakt, i status native speakera niekoniecznie oznacza, że dana osoba będzie go znać. Drugim popularnym mankamentem native speakerów jest to, że zwykle nie podchodzą do prowadzonych przez siebie zajęć w sposób bardzo przemyślany czy ustrukturyzowany. Częstymi uwagami skierowanymi w ich stronę jest to, że lekcje nie mają “celu językowego”, a są po prostu okazjami do swobodnego porozmawiania na jakiś temat, co samo w sobie nie jest oczywiście złe, ale bardzo zależy od naszego ogólnego celu językowego. Oczywiście, powyższe uwagi odnoszą się do pewnej części native speakerów, i występują również chlubne wyjątki, tym niemniej są one raczej rzadkością.
PRZEWAGI WYKWALIFIKOWANYCH NAUCZYCIELI z POLSKI
Z drugiej strony, wykwalifikowany nauczyciel z Polski najczęściej przechodzi długi proces nauki języka, a także metod jego nauczania, co pozwala mu na znacznie sprawniejsze i ustrukturyzowane jego uczenie. Z własnego doświadczenia wie, jakie elementy języka angielskiego będą najprawdopodobniej sprawiać trudność jego uczniom, więc jest w stanie odpowiednio przygotowywać treści i materiały aby wspomóc ich opanowanie. Jeśli jest ambitny, zwykle nieustannie się dokształca metodycznie i językowo (co bywa rzadkie u native speakerów, którzy czują, że skoro znają język, to nie ma się czego uczyć), często robiąc kursy specjalistyczne z danego zagadnienia, np języka branżowego.
SŁABSZE PUNKTY NAUCZYCIELI POLAKÓW
W zależności od osobistych upodobań i zainteresowań lektor-Polak może również posiadać mniejszą lub większą wiedzę na temat danej kultury (jeśli jest jej pasjonatem), a także nawet slangu. Natomiast naturalne wyczucie języka bardzo mocno zależy od tego, czy dany lektor ma codzienny kontakt z naturalnym językiem, i jest zwykle nieco mniejsze, niż u native speakera. Problemem bywa też akcent, jako że trudno jest całkowicie wyeliminować melodykę własnego języka i nie wszystkie głoski jesteśmy w stanie idealnie wymówić. Tym niemniej jest wielu świetnych lektorów z piękną wymową, zaś kwestia akcentu (podkreślam, akcentu a nie samej wymowy) jest najczęściej zupełnie drugorzędna, jeśli chodzi o posługiwanie się językiem angielskim w biznesie.
Znajomość języka branżowego, podobnie jak u native speakerów, zależy od tego, czy dany lektor pracował z ludźmi z danej branży, jako że wtedy uczy się najwięcej stosowanego w niej żargonu.
NATIVE czy POLAK - kogo WYBRAĆ?
Mając na uwadze powyższy obraz, możemy teraz z większą świadomością wybierać pomiędzy różnego rodzaju nauczycielami.
Wybór zależy przede wszystkim od naszego CELU nauki oraz czasem też od POZIOMU języka na jakim jesteśmy. Jeśli naszym celem jest rozwinięcie naturalnie brzmiącego słownictwa, zwrotów, kolokacji i idiomów, to lepszy będzie native. Jeśli potrzebujemy osłuchać się z danym rodzajem akcentu - również native będzie lepszym wyborem. Jeśli chcemy się rozgadać, przełamać blokadę w mówieniu - native też nam w tym pomoże. Pamiętajmy jednak, że zajęcia z nativem mają większy sens, gdy już mamy w pewnym stopniu opanowaną gramatykę tego języka, jako że taki nauczyciel najczęściej nie potrafi wyjaśnić pewnych niuansów. Możemy to sobie porównać do naszej nauki języka polskiego - wiemy, że coś brzmi dobrze, albo że powinniśmy użyć danej formy, ale gdyby przyszło nam wyjaśnić różnice między okolicznikiem a przydawką myślę że większość z nas w panice sprawdzałaby książki do gramatyki. Jeśli jednak wystarcza nam uczenie się języka na zasadzie “bo tak brzmi dobrze”, bez wnikania w różne reguły, możemy z nativem uczyć się również gramatyki. Oczywiście, powyższy opis jest uproszczeniem, i z całą pewnością można natknąć się na nativów, którzy świetnie orientują się w gramatyce i umieją ją jasno wytłumaczyć.
Z drugiej strony, jeśli zależy nam na ustrukturyzowanym, mocno spersonalizowanym podejściu do nauczania języka, zwłaszcza gdy jesteśmy na niższym poziomie, lepszym wyborem może być nauczyciel-Polak. Mamy wtedy też więcej spokoju, że w razie braku zrozumienia jakiegoś zagadnienia możemy się bezpiecznie przerzucić na język polski, i lekcja nie będzie stracona z powodu kłopotów z komunikacją, jakie mogą wystąpić w przypadku native speakerów (gdy mamy mały zasób środków językowych, trudniej nam jest wytłumaczyć a także zrozumieć pewne wyjaśnienia w języku obcym).
Uwaga na szufladkowanie!
Przestrzegam natomiast przed szufladkowaniem, zarówno native speakerów jak i nauczycieli-Polaków, i twierdzenia, że konwersacji można się nauczyć tylko z nativem a nauka gramatyki tylko z Polakiem. Dobry nauczyciel jest w stanie poprowadzić zajęcia językowe na każdy temat, a lektorzy z Polski mają niejednokrotnie bardzo ciekawe pomysły na tematy konwersacyjne lub zaskakują znajomością języka danej branży.
Dlatego najlepiej jest sprawdzić osobiście, i umówić się albo na lekcję próbną (mamy takie w naszej ofercie) z danym nauczycielem, albo przetestować sposób prowadzenia zajęć bardziej długoterminowo, a potem, w zależności od własnych potrzeb i wyniku eksperymentu, ostatecznie zdecydować. Pamiętajmy też, że w trakcie nauki możemy zmieniać lektorów (bywa to czasem nawet wskazane, żeby nie przyzwyczajać się za bardzo do jednego akcentu czy sposobu prowadzenia zajęć), zaś nasz cel językowy jesteśmy w stanie osiągnąć niezależnie od tego, z kim się uczymy. Bo tak naprawdę największe znaczenie ma wkład naszej pracy własnej i niezależnie od rodzaju lektora, gdy sami nie będziemy się uczyć i przyswajać materiału, to z kim to robimy nie będzie miało większego znaczenia.
O autorce:
Beata Szeruga
Business English Teacher, absolwentka Anglistyki Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Zarządzania Kadrami Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Pasjonatka rozwoju osobistego, uwielbia dzielić się wiedzą i udoskonalać procesy. Uczy języka angielskiego od 1998 roku oraz pomaga w rozwoju dorosłych od ponad 12 lat. Obecnie zgłębia tajniki marketingu online oraz współtworzy nowe produkty i usługi dla Prolang.Formularz kontaktowy